Zezowanie może być wrodzone lub pojawić się w późniejszym okresie życia. Wada polegająca na osłabieniu mięśni gałek ocznych i zmianie kąta patrzenia jednego oka względem drugiego jest nie tylko problemem estetycznym, ale powodującym niedowidzenie, a także niemożność widzenia stereoskopowego. Dziś przedstawimy fakty i mity dotyczące tego schorzenia i jego leczenia operacyjnego.

Mit: „Nie rób zeza, bo tak Ci zostanie” – popularne straszenie, które ni jak ma się do faktów

Pierwszym mitem jaki wiele osób słyszy w dzieciństwie jest: „nie rób zeza bo tak Ci zostanie” albo „jak ktoś Cię przestraszy to tak Ci zostanie”. Tymczasem nie jest to prawda, gdyż tak naprawdę to co robimy z oczami to nie zezowanie, a ruch zbieżny gałek ocznych związany z fiksacją na obiekcie, który znajduje się bezpośrednio przed nami, w tym przypadku czubku własnego nosa. Trzeba powiedzieć, że taki ruch jest naturalny i nie prowadzi do zaburzenia widzenia czy zeza. Tak jak patrząc na odległy obiekt ustawiamy równolegle do siebie gałki oczne, tak samo aby zobaczyć coś co znajduje się na czubku naszego nosa musimy sfokusować na tym nasze oczy, czyli wtedy działają one zbieżnie. Oczywiście rodzice muszą obserwować czy dziecku nie ucieka jedno oko, bowiem zez może się pojawić nie tylko w okresie noworodkowym, ale również znacznie później, wtedy objawia się on dwojeniem obrazu.

Operacja zeza u dorosłych przywróci widzenie przestrzenne – mit czy fakt?

Wiele informacji pojawia się w kontekście operacji zeza u dorosłych. Jak to właściwie jest, czy przywróci ona jedynie równoległe ustawienie oczu, czyli ma charakter kosmetyczny, czy też może poprawić komfort życia również w taki sposób, że polepszy się widzenie? Tutaj odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo po operacji oczu prowadzona jest rehabilitacja w celu przywrócenia widzenia obuocznego, przynajmniej obwodowego. Na pewno dobre rezultaty uzyskuje się jeśli chodzi o polepszenie widzenia samego oka zezującego, w przypadku umiarkowanego niedowidzenia u dorosłych poprawa według niektórych źródeł przy odpowiednich ćwiczeniach pleoptycznych i ortoptycznych istotnie jest zauważalna, co jednak nie znaczy, że przywrócone zostaje widzenie stereoskopowe, czyli zdolność do widzenia obuocznego. Jeśli jednak operacja zeza została wykonana w wieku dziecięcym możliwe jest uzyskanie widzenia stereoskopowego, nawet przy rozpoczęciu ćwiczeń z ortoptystą w wieku dorosłym, czego przykładem jest historia Susan Barry – profesor neurobiologii. Trzeba przy tym podkreślić, że jeśli mamy do czynienia z zezem wrodzonym to nie jest możliwe wykształcenie widzenia stereoskopowego ani u dzieci ani u dorosłych.

Fakt: Operacja zeza poprawia komfort życia, niezależnie od wieku pacjenta

Oczywiście niezależnie od rezultatów jeśli chodzi o przywrócenie widzenia steroskopowego, operacja zeza istotnie poprawia komfort życia pacjenta. Zezowanie jest bowiem dla wielu osób powodem do alienacji i niskiego poczucia własnej wartości. Dzięki operacji mogą je odbudować i poprawić także niejednokrotnie relacje społeczne. To jak postrzegają nas inni często rzutuje na to jak postrzegamy siebie.

Fakt: W niektórych przypadkach konieczna może być ponowna operacja zeza

Niestety zdarza się, że po operacji zez powraca i operacja musi zostać powtórzona. W czasie operacji mięśnie gałki ocznej są osłabiane lub wzmacniane w celu uzyskania pożądanego efektu. Jednak zez może powrócić zarówno krótko po operacji, jak i nawet po kilku latach. Na podstawie wszystkich danych lekarz najczęściej uświadamia pacjenta, że do uzyskania trwałego rezultatu może być potrzebnych kilka, a nawet kilkanaście zabiegów. Zez najczęściej powraca w przypadku zeza pionowego i skośnego. Częściej zdarza się powrót zeza, gdy w jednym oku stwierdzono niedowidzenie. Może być to również spowodowane bliznowaceniem tkanek w czasie gojenia.

Wszystkie trudności jakie mogą być związane z operacją zeza mogą zostać ostatecznie pokonane. Przywrócenie równoległego ruchu gałek ocznych pozwala każdemu pacjentowi lepiej funkcjonować po operacji.